Ο όρος αναφέρεται στον κλάδο της νευροχειρουργικής που αποσκοπεί στη θεραπεία σοβαρών νευρολογικών παθήσεων οι οποίες είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή. Για να το επιτύχει αυτό χρησιμοποιεί ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές αναδιοργάνωσης των νευρωνικών δικτύων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού με στόχο να ανακτήσουν τη λειτουργικότητά τους. Οι κλινικές καταστάσεις που αντιμετωπίζονται συνήθως είναι ο χρόνιος πόνος, οι διαταραχές κινητικότητας, οι ψυχικές νόσοι και οι νευρολογικές παθήσεις, όπως η επιληψία.

 

Χρόνιος πόνος

Ο χρόνιος πόνος μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια όπως ημικρανίες, κακοήθειες και διαταραχές των νεύρων, ενώ μπορεί να εμφανιστεί και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις. Δύο είναι οι κύριες θεραπευτικές επιλογές της λειτουργικής νευροχειρουργικής: η ηλεκτρική νευροτροποποίηση και η αντλία αναλγητικών φαρμάκων. Η πρώτη μέθοδος περιλαμβάνει συνήθως την ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού, όπου τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται κοντά στον μυελό, ή των περιφερικών νεύρων, όπου τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται υποδόρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις με μεγαλύτερη ένταση του πόνου μπορεί να εφαρμοστεί φλοιική ή εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση. Με την ηλεκτρική διέγερση εμποδίζεται η μεταβίβαση των ερεθισμάτων του πόνου ο οποίος υποχωρεί. Η μέθοδος είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε οσφυαλγία, ισχιαλγία, κεφαλαλγία, μετεγχειρητικό πόνο, αλλά και σε πόνο που οφείλεται σε ισχαιμία ενός άκρου. Η αντλία χορήγησης αναλγητικών φαρμάκων τοποθετείται υποδόρια για να απελευθερώνει διαρκώς σταθερή ποσότητα στον οργανισμό και μέσα στις πρώτες εβδομάδες βελτιστοποιείται η δόση, ώστε να μην προκληθεί υπερδοσολογία ή στέρηση. Παρόλο που υπάρχει η πιθανότητα τεχνικών δυσλειτουργιών ή επιμόλυνσης της αντλίας, είναι αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου.

Σπαστικότητα

Η σπαστικότητα είναι ένα συχνό σύμπτωμα των νευρολογικών καταστάσεων που οφείλεται σε αύξηση του μυϊκού τόνου και χαρακτηρίζεται από περιορισμό των κινήσεων και παραμονή των αρθρώσεων σε παθολογική θέση. Η κατάσταση αυτή περιορίζει τις δραστηριότητες του ασθενούς και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Στο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα τοποθετείται υποδορίως αντλία χορήγησης φαρμάκου (συγκεκριμένα μπακλοφένης) και εμφυτεύεται σωληνάκακι παροχής του φαρμάκου μέσα στο νωτιαίο σάκο και αφού μετά από λίγες μέρες επιτευχθεί η βέλτιστη δόση, είναι δυνατό να υποχωρήσουν βαριές μορφές σπαστικότητας. Η ηλεκτρική διέγερση του νωτιαίου μυελού μπορεί επίσης να εφαρμοστεί, αν και δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο στον χρόνιο πόνο.